Onderzoek naar slaap in de forensische psychiatrie

Onderzoek naar slaap in de forensische psychiatrie.

Veel forensisch psychiatrische patiënten lijden aan slaapproblemen, en deze worden vaak niet, of pas laat onderkend en behandeld. Binnen de FPK Assen loopt een aantal onderzoeken die zich richten op slaap bij forensisch psychiatrische patiënten.

Slaap en Agressie:
De relatie tussen slaap, met name slapeloosheid, en agressie is onderzocht in de promotie onderzoeken van Jeanine Kamphuis (2017) en Maaike van Veen (2022).  Uit deze onderzoeken bleek dat er associaties zijn tussen slaapduur, slechte slaapkwaliteit, impulsiviteit en agressie. En dat slechte slaapkwaliteit op baseline geassocieerd is me een toename van agressie over een jaar in patiënten behandeld in de Forensische psychiatrie. De effecten van behandeling van een insomniestoornis op slaap en agressie zijn onderzocht in een RCT en de resultaten hiervan worden momenteel geanalyseerd.

Behandeling van Slaapproblemen in de forensische psychiatrie:
De meest effectieve interventie voor langdurige slapeloosheid is cognitieve gedragstherapie voor insomnie (cgt-i), waarbij gebruik gemaakt wordt van modules als slaaphygiëne, slaaprestrictie en stimuluscontrole. Het is onduidelijk in hoeverre deze therapie ook werkt bij complexe psychiatrische patiënten die opgenomen zijn in een kliniek. Gesubsidieerd door Kwaliteit Forensische Zorg onderzochten we belangrijke insomnie uitlokkende en onderhoudende factoren bij patiënten van 10 grote forensische instellingen. Samen met behandelaren van deze instellingen werd het bestaande cgt-i protocol aangepast aan de specifieke omstandigheden en problemen van deze psychiatrische populatie. Middels een pilot-onderzoek wordt de werkzaamheid hiervan in de FPK Assen onderzocht.

Slaap en Trauma:
Binnen de forensische psychiatrie heeft een groot percentage van de patiënten traumatische levenservaringen en dat in combinatie met een hoge prevalentie van slaapproblematiek in deze populatie maakt dat vroege herkenningen en behandeling van beide van belang is bij deze groep. Echter is gebleken dat de vroege herkenning van slaapstoornissen met de standaard slaapstoornisvragenlijsten niet altijd voldoende informatie geeft bij mensen die naast slaapproblemen ook psychische klachten ervaren vanwege hun traumatische ervaringen (Lancel et al., 2021). Daarom hebben wij een nieuwe diagnostische vragenlijst ontwikkeld die zich specifiek richt op slaapstoornissen bij mensen met PTSS of traumatische ervaringen. De validiteit van deze vragenlijst wordt onderzocht door de uitkomsten van de nieuwe vragenlijst te vergelijken met een diagnostisch slaap interview afgenomen door een slaap specialist. 

Kamphuis, J., Meerlo, P., Koolhaas, J. M., & Lancel, M. (2012). Poor sleep as a potential causal factor in aggression and violence. Sleep medicine, 13(4), 327-334.

Kamphuis, J., Karsten, J., de Weerd, A., & Lancel, M. (2013). Sleep disturbances in a clinical forensic psychiatric population. Sleep Medicine, 14(11), 1164-1169.

Kamphuis, J., Dijk, D. J., Spreen, M., & Lancel, M. (2014). The relation between poor sleep, impulsivity and aggression in forensic psychiatric patients. Physiology & Behavior, 123, 168-173.

Van Veen, M. M., Karsten, J., & Lancel, M. (2017). Poor sleep and its relation to impulsivity in patients with antisocial or borderline personality disorders. Behavioral Medicine, 43(3), 218-226.

Van Veen, M. M., Karsten, J., Verkes, R. J., & Lancel, M. (2020). Sleep quality is associated with aggression in forensic psychiatric patients, independent of general psychopathology. The Journal of Forensic Psychiatry & Psychology, 31(5), 699-713.
Van Veen, M. M., Rutters, F., Spreen, M., & Lancel, M. (2020). Poor sleep quality at baseline is associated with increased aggression over one year in forensic psychiatric patients. Sleep Medicine, 67, 1-6.

Van Veen, M. M., Lancel, M., Beijer, E., Remmelzwaal, S., & Rutters, F. (2021). The association of sleep quality and aggression: a systematic review and meta-analysis of observational studies. Sleep medicine reviews, 59, 101500.

Lancel, M., van Marle, H. J., Van Veen, M. M., & van Schagen, A. M. (2021). Disturbed sleep in PTSD: Thinking beyond nightmares. Frontiers in Psychiatry, 12.

Mijnster, T., Boersma, G., Engberts, J., Vreugdenhil-Becherer, L., Keulen-de Vos, M., de Vogel, V., ... & Lancel, M. (2022). Lying awake in forensic hospitals: a multicenter, cross-sectional study on the prevalence of insomnia and contributing factors in forensic psychiatric patients. The Journal of Forensic Psychiatry & Psychology, 1-19.

Van Veen, M. M., Lancel, M., Şener, O., Verkes, R. J., Bouman, E. J., & Rutters, F. (2022). Observational and experimental studies on sleep duration and aggression: A systematic review and meta-analysis. Sleep medicine reviews, 101661.

van Veen, M. (2022). On edge: night and day. Understanding the association between poor sleep and aggression.

www.fpkassen.nl