Meer over Gezinspsychiatrie

GGZ Drenthe Gezinspsychiatrie onderzoekt en behandelt gezinnen, waarbij de veiligheid van de kinderen in het geding is en/of het opgroeiperspectief niet helder is. Er is sprake van meervoudige problematiek. Tenminste één van de ouders en/of kinderen heeft te maken met psychische problemen naast problemen op andere levensgebieden, zoals werkloosheid, huisvesting, schulden en/of relatieproblemen. Een groot deel van de ouders die bij Gezinspsychiatrie aangemeld worden heeft bovendien een (licht) verstandelijke beperking. De problemen zijn ernstig en moeilijk te doorbreken, dat de ontwikkeling en/of veiligheid van het kind of de kinderen wordt bedreigd. De psychische problematiek van de ouder(s) wordt door de reguliere hulpverlening bovendien vaak niet of onvoldoende herkend en/of te weinig adequaat behandeld, omdat die niet gericht is op het optimaliseren van het ouderschap of omdat er onvoldoende expertise op dit gebied in huis is. Maar vooral omdat de verschillende vormen van hulp niet geïntegreerd worden aangeboden.

Er is bij de gezinnen sprake van een (dreigende) uithuisplaatsing van één of meerdere kinderen in het gezin. Ongeveer de helft van alle bij Gezinspsychiatrie aangemelde kinderen is op het moment van aanmelding uithuisgeplaatst. Voor gezinnen met uit huis geplaatste kinderen is behandeling bij Gezinspsychiatrie vaak de enige en laatste kans op terugplaatsing. Voor alle kinderen is het belangrijk dat ze tijdig duidelijkheid krijgen of ze bij de ouder(s) thuis op kunnen groeien, of dat dit (gedeeltelijk) bij anderen zal zijn. Het verkrijgen van een duurzaam en veilig opgroeiperspectief van het kind staat daarom centraal bij GGZ Drenthe Gezinspsychiatrie. Dit gaat hand in hand met de ouder(s) de optimale kans te bieden om te kunnen leren en groeien in het ouderschap.

Veel gezinnen hebben te maken met meerdere vormen van hulp, maar hebben hier onvoldoende baat bij, omdat de problemen die het gezin ontregelen niet in samenhang worden behandeld. Daarnaast ontbreekt vaak psychiatrische deskundigheid en/of wordt er te weinig focus gelegd op de veiligheid en ontwikkeling van het kind en het ouderschap. Om deze gezinnen - en met name de kinderen in het gezin - de kans op een stabiele, veilige en gezonde toekomst te kunnen bieden, is het essentieel dat zij tijdig gespecialiseerde behandeling op maat krijgen, met een integrale aanpak van de diverse problemen. Geïntegreerd wil zeggen dat de meervoudige problematiek binnen het gezin in onderlinge samenhang wordt behandeld, met zowel oog voor de individuele gezinsleden als het gehele gezin en zijn wijdere systeem. Gezinspsychiatrie kan gezinnen deze geïntegreerde behandeling bieden, waarbij zorg voor de volwassen ouder, het kind/de kinderen en jeugdbescherming kunnen samenkomen. Dat doen we al sinds 2000, waarbij volwassen gezinsleden behandeld worden binnen de Specialistische GGZ en de kinderen in het gezin binnen de Jeugdhulp.

Ons behandelaanbod bestaat uit een continuüm van ambulante en klinische zorg, waarbij per gezin op maat wordt afgesproken welke interventies passend en/of noodzakelijk zijn. De behandeling wordt tussentijds regelmatig geëvalueerd. Na de gezinsintake start de behandeling altijd ambulant. Tijdens de ambulante behandeling wordt er in huisbezoeken gewerkt aan de voorwaarden voor klinische behandeling en soms regionaal ambulante behandeling (afhankelijk van de opdracht en de inhoud).

Gezinnen worden aangemeld door de regiehouder op de veiligheid van het kind. De aanmelding van een belangrijk deel van de gezinnen vindt plaats naar aanleiding van een uitspraak van de kinderrechter over de noodzaak van een ouderschapsbeoordeling en -behandeling door Gezinspsychiatrie. We voorzien daarin in een grote behoefte vanuit onze aanmelders. De aanmelder wordt gedurende de gehele behandeling betrokken bij de behandeling en sluit bijvoorbeeld ook aan bij de intake en behandelevaluaties. De ouders kunnen aan de aanmelder laten zien dat zij kunnen leren en groeien in hun ouderschap, waardoor het gezinsfunctioneren verbetert.

GGZ Drenthe Gezinspsychiatrie onderscheidt zich van andere vormen van gezinsbehandeling door de wijze waarop we deze geïntegreerde gezinsbehandeling vormgeven én door de samenstelling van onze behandelteams. We focussen daarbij op ouderschapsbehandeling en -beoordeling, waarbij het uitgangspunt een stabiel en duurzaam opgroeiperspectief voor het kind is. Hierdoor kunnen het kind en de ouder(s) op korte termijn duidelijkheid krijgen waar het kind zal opgroeien: in het eigen gezin of ergens anders, zodat de (gehechtheid)ontwikkeling van het kind zo min en/of kort mogelijk wordt verstoord.

GGZ Drenthe Gezinspsychiatrie kan voor ouders met een psychische aandoening hét verschil maken ten opzichte van andere klinieken, omdat onze medewerkers expertise in huis hebben in de volle breedte van de psychiatrie, de jeugdbescherming én het jeugddomein. Onze multidisciplinaire teams bestaan uit een hoog specialistische disciplinemix op gebied van kinder-, jeugd- en volwassenen-psychiatrie, acute psychiatrie, forensische psychiatrie, FACT, verstandelijke beperking en psychiatrie, traumabehandeling, jeugdhulp en jeugdbescherming.

GGZ Drenthe Gezinspsychiatrie richt zich op ouders met een (ernstige) psychische aandoening (EPA). In Nederland hebben naar schatting ongeveer 160.000 volwassenen een EPA. Ongeveer de helft van hen is ook vader of moeder. Niet zelden krijgt deze doelgroep te maken met een (dreigende) uithuisplaatsing), waarbij de EPA als de grootste risicofactor wordt gezien voor de ontwikkeling en veiligheid van het kind. Helaas krijgen nog te weinig ouders met een EPA ook de kans om te laten zien in hoeverre de EPA wel of niet ingrijpt op het ouderschap en/of de kans om in hun ouderschap te leren. Dit betekent dat in Nederland op dit moment nog veel kinderen van ouders met een EPA uithuisgeplaatst worden, zonder dat er goed onderzocht i of de ouder kan leren in het ouderschap en (met steun van anderen) kan komen tot duurzaam, 'goed genoeg' ouderschap van het kind of de kinderen. Naast ouders met EPA zijn er ook heel veel ouders met een psychische aandoening waarbij deze (dreigende) uithuisplaatsingen spelen.

Om de kans op terugplaatsing met ouder(s) te kunnen maximaliseren, is intensief contact tussen ouder en kind na een uithuisplaatsing noodzakelijk, zeker in de eerste periode na uithuisplaatsing (Uit: Wetenschappelijk factsheet uithuisplaatsingen (2022)). Om dit te kunnen faciliteren, biedt GGZ Drenthe Gezinspsychiatrie ook voor de eventuele hereniging (intensieve) ambulante ouderschapsbehandeling binnen de omgangsregeling tussen ouder en kind (richtlijn NJI terugplaatsing na uithuisplaatsing). 

GGZ Drenthe Gezinspsychiatrie richt zich binnen de doelgroep specifiek op gezinnen met meervoudige en/of complexe problemen:

• Gezinnen met uithuisgeplaatste kinderen/verzoek tot terugplaatsing, waarbij er (op korte termijn) onderzocht moet worden of een hereniging/terugplaatsing van het kind of de kinderen tot de mogelijkheden behoort. Ongeveer de helft van alle aangemelde kinderen is uithuisgeplaatst. Wij hebben ruime expertise en ervaring op gebied van ouderschapsbehandeling en -beoordeling en (klinische) hereniging van deze kinderen met hun ouder(s).
• Gezinnen met ongeboren en/of hele jonge kinderen waarbij er sprake is van een (dreigende) uithuisplaatsing. GGZ Drenthe Gezinspsychiatrie heeft sinds 2009 een gezinskliniek specifiek ingericht op deze doelgroep. Dit is van belangrijk toegevoegde waarde, omdat juist hele jonge kinderen naar verhouding een grote kans hebben te worden blootgesteld aan een (dreigende) uithuisplaatsing. Juist voor deze hele jonge kinderen is het extra belangrijk dat er op hele korte termijn duidelijkheid komt over hun opgroeiperspectief.
• Families met intergenerationeel trauma. Veel ouders die bij ons worden aangemeld, zijn zelf opgegroeid in onveiligheid en/of als kind uithuisgeplaatst geweest. Wij hebben ruime kennis en ervaring om samen met deze ouders de cyclus van intergenerationeel trauma te kunnen doorbreken. Daarmee kunnen we het risico op ernstige schade bij kinderen en jongeren verminderen, waardoor ook de kans op langdurige hulp en/of uithuisplaatsing wordt verkleind.
• Gezinnen met kinderen waarbij er sprake is van (een vermoeden van) ernstig toegebracht letsel bij het (jonge) kind of 'Shaken Baby Syndroom' / 'Abusive Head Trauma (AHT)' / 'Infliced Traumatic Brain Injury (ITBI)' / 'Abuse by Pediatric Condition Falsification (PCF)' / 'Factitious Disorder Imposed by Another (FDIA)' en/of overlijden van een jong kind in het gezin onder verdachte omstandigheden. Vaak gaat het om ouders die worden aangemeld op basis van een uitspraak van de kinderrechter, waarbij sprake is van verplichte zorg. GGZ Drenthe Gezinspsychiatrie heeft expertise op gebied van en ruime ervaring met de ouderschapsbehandeling en -beoordeling van deze doelgroep, zowel ambulant als klinisch. Bij deze doelgroep wodt een uitgebreid veiligheidsplan gemaakt met in ieder geval in de eerste periode ook 24-uurs (camera)toezicht binnen de kliniek. Daarnaast wordt bij deze doelgroep, naast de 'Signs of Safety' methodiek, de aanvullende 'Similar but Different' methodiek ingezet.
• Gezinnen passend bij de doelgroep waar vanwege de toeslagenaffaire vragen zijn rondom terugplaatsing